Vragen & begrippen over vrijmetselarij

Rondom de vrijmetselarij hangen veel begrippen, welke soms mysterieuzer lijken dan ze zijn.
Op deze pagina staan een aantal begrippen, welke op onze open avonden altijd ter sprake komen.

Broederschap

De vrijmetselarij wordt van oudsher betiteld als een broederschap. Dat klopt wel: wat de leden nauw verbindt is het zoeken naar waarheid. In de ritualen: naar het licht, de verlichting of het inzicht.

In de loges heerst ook een geest van broederschap – de leden voelen zich broeders van elkaar en spreken elkaar ook wel zo aan – hoewel het gebruik van de voornaam minder plechtstatig en dus gebruikelijker is.

Diepzinnig & meer

Je bezighouden met serieuze vragen omtrent leven en dood, zingeving aan ons bestaan, het aanvaarden van een “hogere macht”: het zijn ernstige keuzes die ten grondslag liggen aan ons menselijk functioneren. Overigens zijn ze maar een deel van de vele aspecten van de vrijmetselarij. Zoals daar ook zijn het prettig verkeren met de andere logeleden met een goed glas of bij enkele gelegenheden aan een prettige dis, waarbij het maçonnieke gezang niet hoeft te ontbreken.

Elitair

De vrijmetselarij is in zoverre elitair, dat ze een aantal voorwaarden stelt aan het lidmaatschap: alleen een vrij man van goede naam, die belangstelling heeft voor geestelijke en maatschappelijke ontwikkelingen kan lid worden. Daarbij mag “vrij” vertaald worden als “wars van vooroordelen” en een “goede naam” uiteraard betrekking heeft op een onbesproken reputatie. Overigens spelen bezit, (maatschappelijke) status of leeftijd geen rol met dien verstande dat er wel een minimumleeftijd van 18 jaar geldt.

Voor het overige is de Nederlandse vrijmetselarij redelijk open: talloze brochures, boekjes en boeken en ander kennismakings-mogelijkheden geven een antwoord op alles wat een serieuze belangstellende weten wil.

Geheimzinnig

De loge is een besloten vereniging, dat wil zeggen dat niet-leden geen toegang hebben tot de bijeenkomsten. Al het besprokene blijft “onder de roos”: het komt niet buiten de loge. Bovendien reserveert de Orde haar ritualen en de gang van zaken daarom heen graag als een verrassende en ontroerende gebeurtenis voor het nieuw toetredende lid, zodat zij ze liever niet van tevoren bekend maakt.

Inwijdingsgenootschap

De vrijmetselarij is een inwijdingsgenootschap. Toetreding is niet louter een administratieve kwestie. Toetreding, ook die tot een hogere graad van gezel of meester, vindt plaats op grondslag van een daartoe bestemd rituaal.

Wat is die inwijding? Bij de oorspronkelijke initiatie tot volwaardig lid van een stam of gemeenschap behoren: tijdelijke afzondering van het alledaagse, instructie, beproeving op zinvolle fysieke en karaktereigenschappen, een vorm van “wedergeboorte” als lid van de gemeenschap, mededeling van gebruiken en taboes van de gemeenschap en een gemeenschappelijke maaltijd.

De vrijmetselarij heeft bij haar inwijdingen dit algemene stramien behouden, zij het gecomprimeerd binnen één dagdeel. Voorts zijn de “beproevingen” van strikt symbolieke aard. De inwijding als zodanig is in geen enkele opzicht kwetsend. Ze wordt door het nieuwe lid als ontroerend ervaren. Ze stimuleert hem daadwerkelijk de ritualistiek van de inwijding in te vullen met voor hém zinvolle verklaringen.

Maçon, maçonniek

In Engelssprekende gebieden heet de vrijmetselaar (free)mason, in Franssprekende landen (franc)maçon. Dat is feitelijk juister want een vrijmetselaar metselt niet maar is een steenhouwer: hij bewerkt de ruwe steen – zichzelf dus – tot een kubiek, zodat die ingepast kan worden in de “tempel van de humaniteit”: in de gemeenschap derhalve.

Maçonniek taalgebruik

Tot de mores van de vrijmetselarij behoort een bepaald spraakgebruik, dat vrijmetselaren gekscherend wel eens het maçonniek jargon noemen. Zo bestaat de gewoonte om de functies binnen het hoofdbestuur van onze Orde te voorzien van het voorvoegsel “groot-“, dat niet anders dan landelijk betekent. De grootmeester is de democratisch gekozen voorzitter van het hoofdbestuur, bijgestaan door een grootsecretaris etc.

Politiek

De vrijmetselarij laat haar leden volkomen vrij in hun voorkeur voor een politieke stroming. Het is geen onderwerp van algemeen gesprek, al hoeft in vertrouwelijke gesprekken de politiek niet vermeden te worden.Het standpunt van wederkerigheid en respect maakt, dat politieke ideologieën die dit respect niet opbrengen ten aanzien van afwijkende opvattingen, geen aanhangers binnen de loge zullen hebben.

Religie

De vrijmetselarij is niet religieus in de beperkte godsdienstige zin. Er zijn gelovige en buitenkerkelijke vrijmetselaars. Religie moet hier dan ook in ruimere zin opgevat worden als innige betrokkenheid tot…Om geen misverstand te wekken is het dus wel nodig “religie” duidelijk te omschrijven.
Vrijmetselaren onderschrijven wel een ‘stuwende kracht’ die zij de Opperbouwmeester des Heelals noemen.

Rituelen

Rituelen zijn betekenisvolle handelingen bij treffende gebeurtenissen als huwelijk, geboorte, overlijden etc. Vaak berusten ze traditioneel op symboliek: licht-, kleur- en getallensymboliek bijvoorbeeld.
De vrijmetselarij heeft haar hele methode van persoonlijke bewustwording gegrond op symboliek. Bouwsymboliek, gecombineerd met alle andere symbolische uitingen. Ze heeft dat vormgegeven in ritualen, die toegespitst zijn op diverse maçonnieke gebeurtenissen zoals: het toetreden tot een loge, het halfjaarlijks feest op 24 juni en 26 december en andere.

Tot goed begrip: maçonnieke ritualen en symbolieken dringen nimmer een bepaalde zienswijze op: ze laten alle ruimte voor eigen invulling en beleving. Een rituaal op zichzelf beschouwd is in wezen zonder die persoonlijke inbreng een leeg iets.

Spiritualiteit

Over het algemeen is spiritualiteit een verzamelterm voor alle stromingen binnen de kerkgenootschappen en daarbuiten, die aan geestelijke verdieping prioriteit geven boven louter materialistische opvattingen. Binnen de kerken zijn er stromingen, die vaak wars zijn van teveel formalisme, sleur en instituties, maar die een inniger contact met God beogen. Buiten de kerken omvat de (moderne) spiritualiteit een herleving van oude zienswijzen als spiritisme, astrologie, theosofie en antroposofie naast nieuwe denkbeelden als holisme, Scientology en oosterse systemen als reiki, tai chi en vele andere.

De vrijmetselarij is een geestelijk genootschap dat zijn leden vrij laat òf en hoe zij het onzienlijke willen benaderen. Er bestaat binnen de Nederlandse vrijmetselarij dan ook een veelzijdige rijkdom aan opvattingen. Het zal duidelijk zijn, dat deze vrijheid alleen kan worden gewaarborgd, indien ieder lid bereid is tot actieve tolerantie, dat is het waarderen dat een medelid een andere visie heeft dan de zijne. Dit dan wel op basis van het maçonnieke voorbehoud van wederkerigheid.

Voor je leven

De vrijmetselarij hoopt dat het lidmaatschap “een kwestie voor het leven” is. Het begint er al mee, dat de toetreding geen automatisme is, geen administratieve opgave. De procedure van kennismaking tot aan inwijding vergt een aantal maanden tijd.Anderzijds is de loge een normale vereniging, ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. De wettelijke rechten en verplichtingen zijn vastgelegd in haar statuten en huishoudelijk reglement. Besluit men op een zeker ogenblik zijn lidmaatschap op te zeggen, dan is dat, met inachtneming van enkele vooraf bekende verplichtingen, gewoon mogelijk.

Vrouwen

Traditioneel zijn de vrijmetselaarsloges masculien: de leden zijn mannen. In het kader van de gelijkberechtiging van mannen en vrouwen is in Frankrijk in 1872 de eerste vrouw ingewijd, wat aanleiding was om een gemengde vrijmetselarij op te richten. Hetzelfde feminisme was oorzaak van het ontstaan van louter vrouwelijke loges. Die bestaan in alle ons omringende landen, niet in Nederland. Gemengde vrijmetselarij en feminiene vrijmetselarij worden door de traditionele vrijmetselarij (nog) niet als èchte (= reguliere) vrijmetselarij erkend. Geheel los van het voorgaande heeft een aantal Nederlandse vrouwen in 1947 een geestelijke Orde “Vita Feminea Textura” opgezet. De symboliek is bij hen die van het weven, vandaar de Orde van Weefsters. De leden van deze vrouwenorde vinden dat de weefsymboliek beter bij de vrouwelijke psyche past dan die van het steen- of beeldhouwen.
De vraag is niet of vrouwen wel of geen vrijmetselaar dan wel weefster zouden moeten kunnen zijn, maar meer of mannen en vrouwen de vrijmetselarij samen kunnen beoefenen. Het  Deze vraag speelt in onze loge regelmatig op en levert veel mooie bouwstenen op.
Andere vormen van Vrijmetselarij in Utrecht